Op bezoek bij Case di Latomie
Wat is er toch aan de hand met olijfolie? De prijzen in de winkels bijvoorbeeld zijn in korte tijd enorm gestegen. En een uitzending over olijfolie van de Keuringsdienst van Waarde helpt je direct uit de droom wanneer je voor een goedkope variant kiest. Ik ben letterlijk op onderzoek uitgegaan bij de bron van het vloeibare goud op Sicilië.
Kwaliteit
Tijdens mijn vakantie op Sicilië verbleef ik twee dagen bij olijvenboerderij Case di Latomie in Castelvetrano, waar Centonze Antonino sinds 1953 olijfolie produceert. Hier wordt uitsluitend gesproken, gewerkt en geproefd van olijfolie van hoge kwaliteit. De imposante wand met oorkondes (op hun website staan er duizelingwekkend veel) geeft ook aan dat op deze locatie jaarlijks zeer smaakvolle olijven groeien.
Nocellare del Belice (genoemd naar de vallei) is het meest voorkomende ras, en blijkt vrijwel de enige variant te zijn die geschikt is voor zowel olie als tafelolijf. De meeste olijfbomen rond het erf zijn ouder dan 150 jaar. Dat zegt veel over de vitaliteit van de bomen en de biologische werkwijze op het bedrijf.
Geschiedenis
Ongeveer 6000 jaar geleden werden olijven gecultiveerd in Mesopotamië (huidig Irak). De meeste olijven (95%) groeien in de Mediterrane landen, maar werden veel later ook voor het eerst geteeld op plekken in Midden-Amerika en Oost-Azië. Op Sicilië – en precies op de plek van ons verblijf – zijn aanwijzingen uit de geschiedenis nog goed zichtbaar. Op het erf en de olijfgaarden rondom Case di Latomie zie je nog duidelijke hak- en breeksporen van de uitgehakte steenblokken.
De “Latomie” zijn oude steengroeven uit 800 voor het begin van de jaartelling, waar de Grieken kalksteen wonnen voor de bouw van Selinunte. Op maar enkele kilometers van Castelvetrano ligt deze stad uit de oudheid waarvan de ruïnes en overblijfselen van tempels nog altijd te bezoeken zijn. Dit gebied wordt ook gezien als een van de eerste plekken aan de Middellandse Zee waar olijventeelt plaatsvond.
De meest bijzondere vondst op het erf is een oude olijfboom die nog steeds jaarlijks in bloei komt. De geschatte leeftijd is 1200 jaar. Misschien wel de oudste nog levende olijfboom op Sicilië, zo wordt ons vol enthousiasme verteld.
Zorgen rondom olijventeelt
Er is veel te doen rondom de olijventeelt. Van oudsher is het een belangrijk basisproduct in de gezonde keuken. Mits je de juiste olie kiest, want de industrie weet goed in te spelen op de trend ‘gezondheid’.
Goede olijfolie wordt alléén gewonnen uit 100% olijven van een eerste, koude persing. ‘Extra vergine’, moet er tenminste op de verpakking staan. Dat garandeert dat de temperatuur bij verwerking maximaal 27°C is geweest en de kwaliteit behouden blijft.
In deze uitzending van de Keuringsdienst van Waarde over olijfolie wordt pijnlijk aangetoond dat ‘mild’ of ‘classic’ misleidende termen zijn. Bovendien zie je ook dat machinale productiemethoden (in plaats van hand-geplukte olijven) alléén al een groot verschil in kwaliteit en prijs aannemelijk in beeld brengen.
Klimaatverandering
Een grote zorg die de afgelopen jaren met zich meebrengt is het toenemen van de olijffruitvlieg door onder andere veranderingen in het klimaat. Inmiddels is deze vlieg gerapporteerd in het Middellandse Zeegebied, Zuid- en Centraal-Afrika, de Canarische eilanden, Zuidwest-Azië, Californië en Midden-Amerika.
De verliezen als gevolg van deze vlieg lopen in sommige gebieden op tot 30% van de olijvenoogst. De bestrijding van de vlieg gebeurt veelal chemisch en heeft nadelige gevolgen, zoals resistentie.
Klassieke biologische bestrijding (het inzetten van feromoonvallen of natuurlijke vijanden zoals sluipwespen) en zorg voor vitale, sterke bomen is dan ook noodzakelijker dan ooit.
Daar komt nog bovenop dat het klimaat ook grote impact heeft op de vruchtvorming, kwaliteit en uiteindelijke oogst. Behalve droogte, heeft juist afgelopen jaar té veel water in één keer (zoals bij de overstromingen in de regio Emilia-Romagna) zo veel schade gebracht dat dit de prijs van olijfolie in korte tijd nog verder opdreef.
Terug naar Centonze
Het is een voorrecht dat een groot deel van Sicilië en het gebied waar de olijven van Centonze groeien het noodweer in mei 2023 bespaard is gebleven. De grond hier is uitermate geschikt voor olijven. De biologische werkwijze, handmatige pluk en snelle verwerking tot olie maakt nog steeds dat Centonze kwalitatief hoogwaardige producten maakt.
Ik ben dan ook blij dat ik een mooie voorraad olijven en olijfolie heb mee kunnen nemen naar onze Biowinkel zodat ik deze met jullie kan delen.
De olijven (met pit) hebben een wat stevige bite en zijn licht gezouten.
De olijfolie heeft een mooie volle smaak. Omschreven in één van de jurybeoordelingen als ‘een boeket met tonen van aubergine, groene peper, verse amandel en groene appel. De smaak heeft nuances tussen spicy en bitter, met een herinnering aan aromatische kruiden’.
Buon appetito!
Céline
